فرجی‌راد در گفت‌وگو با «فرهیختگان»:
به گزارش «فرهیختگان»، عبدالرضا فرجی‌راد، کارشناس مسائل بین‌الملل و سفیر اسبق کشورمان در نروژ در گفت‌وگو با «فرهیختگان» به بررسی مواضع آمریکا پیرامون برجام و عدم اظهارنظر بایدن رئیس‌جمهور این کشور درباره این موضوع پرداخت و در عین حال تاکیدهای زیاد طرف ایرانی برای پرداختن به موضوع مذاکره و برجام را مورد تحلیل و بررسی قرار داد که مشروح آن در ادامه آمده است.
با توجه به اینکه بایدن در سخنان اخیر خود هیچ بحثی از برجام و مذاکره با ایران به میان نیاورد درحالی‌که مدام در ایران دراین‌باره شاهد موضع‌گیری مسئولان هستیم، این عدم توازن چه تبعاتی دارد؟
سه مساله برجام، فلسطین و افغانستان برای آمریکا بسیار مهم است اما درباره علت اینکه بایدن به برجام نپرداخت این است که در داخل آمریکا جمع‌بندی نهایی صورت نگرفته است، ضمن اینکه درباره برجام آمریکا صرفا تصمیم‌گیرنده نهایی نیست و چندین‌بار اعلام کرده پس از مشورت با متحدان اروپایی نظر نهایی را بیان می‌کند، بنابراین اروپایی‌ها هم اعلام کردند قرار است با آمریکایی‌ها جلسه‌ای به‌صورت وبینار داشته باشند.
قرار است آمریکا فضای نسبتا باز اقتصادی را برای ایران به‌صورت موقت ایجاد کند
اینطور که به‌نظر می‌رسد بعد از سخنرانی بایدن، آمریکایی‌ها جلسه داشتند و در این جلسه تصمیم گرفتند فضای نسبتا باز اقتصادی را برای ایران به‌صورت موقت ایجاد کنند.
در چه زمینه‌هایی؟
در زمینه فروش نفت به برخی شرکای اقتصادی ایران یا گرفتن وام از بانک جهانی برای امور ضروری، بهداشتی، بیماری و... تا اینکه با اروپایی‌ها صحبت شده و نظر نهایی خود را اعلام کنند.به‌نظر من مساله مهم این بود که باید تصمیم جمعی درباره ایران گرفته می‌شد، چون اگر آمریکا بخواهد خودرایی بوده و تنها اقدام کند و بقیه اعضای 1+5 را در نظر نگیرد آنها هم مشکلاتی را ایجاد می‌کنند، ضمن اینکه آنها بسیار دست‌به‌عصا راه می‌روند.البته اخیرا 50نفر از نمایندگان کنگره نیز طی نامه‌ای به بایدن نوشتند که شما به برجام برنگردید یا حداقل شروطی همچون مساله منطقه‌ای و موشکی را در این بازگشت خود لحاظ کنید.
کشورهای قدرتمندتر پیش از مذاکره دست بالا را می‌گیرند
البته در عین حال سخنگوی کاخ‌سفید هم اعلام کرد ایران به برجام بازگردد تا بعد ما کمیته‌ای تشکیل دهیم و بررسی کنیم.
صحبت‌های سخنگوی کاخ‌سفید با صحبت‌های وزرای امور خارجه و نماینده رئیس کمیسیون سیاست خارجی اروپا متفاوت است، لذا وقتی قرار است مذاکراتی شروع شود معمولا کشورها به‌خصوص کشورهایی که قدرتمندتر هستند دست بالا را می‌گیرند هرچند وقتی مذاکرات شروع شود این نمی‌تواند مشکل جدی و خاص باشد که چه کسی اول شروع کند؛ همان‌طور که ظریف نیز پیشنهاد داده جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به‌عنوان میانجی می‌تواند اقدام کند و هر دو کشور همزمان یک زمانی را برای بازگشت آمریکا اعلام کنند و ایران هم تعهدات خود را کاهش دهد.
بحث دیگر صحبت‌های ظریف است که گفته در داخل اجماع برسر بازگشت آمریکا نیست، به‌نظر شما این گزاره‌ها و تعجیل ممکن است منجر به توافق بد شود؟
این خوب نیست و عدم وجود اجماع در داخل می‌تواند مورد سوءاستفاده طرف بیرونی قرار گیرد و آنها توپ را در زمین ما بیندازند و بگویند چون در داخل اجماع نیست و وحدت‌رویه وجود ندارد ما نمی‌توانیم تصمیمی بگیریم.بنابراین این موضوع خطر بزرگی برای کشور است که نباید رخ دهد و معیار خود را در تحلیل بر این می‌گذاریم که رهبری اعلام فرمودند اگر تحریم‌ها را می‌توان ظرف یک‌ساعت از بین برد باید اقدام کرد، لذا اگر این معیار ما باشد باید وحدت‌رویه داشته باشیم و تلاش کنیم این مساله طولانی نشود.
باید هرچه سریع‌تر با اروپایی‌ها وارد گفت‌وگو شویم
هرچه این مسیر طولانی شود هم در داخل مشکلاتی ایجاد می‌شود و هم مزاحمان خارجی و لابی‌های منطقه‌ای می‌توانند بیشتر روی نمایندگان کنگره در آمریکا اثر بگذارند و کار بایدن و تیم او را سخت کنند؛ لذا به‌نظر من مهم این است که ما با یک وحدت‌رویه هرچه سریع‌تر با اروپایی‌ها وارد گفت‌وگو شویم. وقتی به اروپا اعلام می‌کنیم که شما واسطه شوید و هر روز که می‌گذرد نیز دیدگاه‌های آنها عمدتا مثبت است و پیش‌شرطی قرار نداده‌اند، سوال ایجاد می‌شود که چرا با آنها تاکنون تماسی نداشته‌ایم و گفت‌وگو نکرده‌ایم، درحالی‌که آنها اکنون نقش مهمی دارند؛ چراکه هرگاه یکی از آمریکایی‌ها مصاحبه می‌کند حتی بایدن می‌گوید ما باید با متحدان اروپایی خود صحبت کنیم یا درحال مشورت هستیم، لذا نقش اروپا خیلی مهم است.
با توجه به توضیحاتی که بیان کردید این موضوع وحدت‌رویه ما می‌تواند بر سر لغو همه تحریم‌ها قبل از بازگشت آمریکا به برجام باشد و این را نقطه اجماع داخلی بدانیم؟
واقعیت این است تحریم‌هایی که ترامپ در قالب‌های مختلف انجام داده است؛ تحریم‌های اولیه و ثانویه، زیر چتر حقوق بشر و ترویسم و مشخص نیست بایدن چقدر از آنها را می‌تواند به‌یک‌باره بردارد، اما می‌دانم تعداد قابل‌توجهی از آنها را می‌تواند با یک دستور بردارد.
اینطور عنوان نکنیم که او با یک دستور صددرصد تحریم‌ها را می‌تواند بردارد اما هرچه وحدت‌رویه داشته باشیم و قدری انعطاف باشد و بدانیم زمان خیلی مهم است، پیشرفت خوبی است.هرچه این مسیر بیشتر طول بکشد و به سال بعد منتهی شود، ممکن است غرب بگوید مدت‌زمان برجام هم 3-2سال بیشتر نمانده و ما هم علاقه‌مند هستیم برجام‌پلاس ایجاد شود و مسائل موشکی و منطقه‌ای هم در این دخیل شود.بنابراین نباید زمان را از دست بدهیم و بهتر است هم آمریکا و هم ایران به دوره قبل از ترامپ برگردند و جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که فرد نسبتا منصفی است، وارد این قضیه شود و کار را تمام کند.
